Bệnh viêm phổi địa phương trên heo hay bệnh suyễn heo là bệnh quan trọng trên đường hô hấp của heo ở các trại chăn nuôi cũng như hộ gia đình. Tỷ lệ heo mắc bệnh khá cao, tuy nhiên tỷ lệ chết thường thấp, bệnh gây thiệt hại rất lớn do heo mắc bệnh chậm lớn, tiêu tốn thức ăn cao và dễ dàng phát bệnh viêm phổi cấp tính nếu bị nhiễm kế phát các loại bệnh khác. 

Nguyên nhân:

Bệnh do Mycoplasma hyopneumoniae gây ra, thường xảy ra ở thể mạn tính với đặc điểm gây viêm phế quản, viêm phổi. Tuy nhiên, nếu nhiễm kế phát các loại bệnh khác (Bordetella bronchiseptica, Pasteurella multocida, Haemophillus pleuropneumoniae, Streptococcus và Staphylococcus, PRRS) thì bệnh sẽ càng trầm trọng hơn.

Bệnh chỉ xảy ra khi có các yếu tố stress bất lợi thúc đẩy: sau khi nhập heo mới vào trại, thay đổi khí hậu lúc giao mùa, trời lạnh, khí hậu ẩm ướt, mật độ chuồng nuôi cao, thức ăn không cân đối, thiếu vitamin A, D, E,...

Đặc điểm dịch tễ

Nguồn lây bệnh chủ yếu từ heo bị bệnh, heo chết. Bệnh lây qua heo khỏe do tiếp xúc trực tiếp qua đường hô hấp và đường miệng, heo mẹ truyền qua heo con.

Heo tất cả các lứa tuổi đều có khả năng mắc bệnh, nhưng bệnh xảy ra mạnh và lây lan nhanh ở giai đoạn sau cai sữa và heo choai. Bệnh xảy ra quanh năm nhưng trầm trọng nhất lúc trời lạnh và ẩm.

Cơ chế gây bệnh

       Mycoplasma thường trú tại amidan hoặc xâm nhập từ bên ngoài vào cơ thể heo dưới tác động trực tiếp của các yếu tố stress có hại, chúng tăng độc lực và chui vào niêm mạc các phế quản và phế nang, ký sinh và sinh sản ở đó gây viêm cata phế quản, tăng tiết dịch bề mặt niêm mạc và kích thích tiết chất nhầy phủ dầy và nút kín nhiều nhánh nhỏ đối xứng của phế quản, trước hết là các thùy đỉnh, thùy giữa. Đến đây, nếu heo có sức đề kháng tốt thì hiện tượng viêm phế nang và phế quản sẽ dần được khắc phục và heo dần hồi phục. Ngược lại, nếu tác động các yếu tố stress bất lợi kéo dài thì sức đề kháng của cơ thể giảm và bệnh nặng hơn. Các vùng phổi bị viêm sẽ là nơi lý tưởng cho các vi khuẩn gây bệnh thứ phát phát triển làm cho bệnh diễn biến phức tạp và trầm trọng hơn. Từ ổ viêm cata có thể biến thành các ổ áp xe mủ, từ viêm thùy đỉnh, thùy giữa lây lan sang thùy khác, có thể viêm dính màng phổi, viêm màng tim và thể trạng heo xấu đi nhanh chóng. Trong các trường hợp này,bệnh suyễn trở thành bệnh tổng hợp của hàng loạt chứng bệnh đường hô hấp.

Triệu chứng

Thể cấp tính:

Bệnh ít phổ biến, chỉ xảy ra khi bệnh xâm nhập vào trại lần đầu tiên.

Heo thường tách đàn, nằm ở góc chuồng, kém ăn, chậm lớn, da nhợt nhạt, thân nhiệt bình thường hoặc sốt nhẹ (40-40.5 ⁰C) heo bệnh hắt hơi từng hồi, chảy nước mũi, sau đó chuyển thành dịch nhầy.

Hình 1. Heo chảy nước mũi

Heo khó thở, ho nhiều, sốt ngắt quãng, ăn kém.

Lúc đầu ho khan từng tiếng, ho chủ yếu về đêm, sau đó chuyển thành cơn, ho ướt nghe rõ nhất vào sáng sớm đặc biệt khi trời lạnh.

Heo thở thể bụng, kiểu chó ngồi, nhịp tim và nhịp thở tăng

 Hình 2.Heo thở kiểu chó ngồi

Trong 1 ô chuồng đầu tiên chỉ một vài con bị ho, sau đó lan ra toàn đàn. Bệnh ít gây chết nhưng heo thường bị viêm phổi kế phát.

Thể mạn tính:

Thường là do từ thể cấp tính chuyển sang, đây là thể bệnh phổ biến nhất.

Heo ho khan từng tiếng hay từng chuỗi dài, đặc biệt là lúc sáng sớm hay buổi tối sau khi ăn xong

Heo thở khó, thở khò khè về đêm

Heo ăn uống bình thường, nhưng còi cọc, chậm lớn, da kém bóng, lông xù.

Trong trại có một số con bị viêm khớp, đôi khi bị liệt.

Bệnh tích:

Bệnh tích đặc trưng của bệnh do Mycoplasma gây ra là ở phổi và hạch phổi.

Hạch phổi sưng to, gấp 2-5 lần bình thường.

Hình 3. Hạch phổi sưng 2-5 lần 

Thường viêm phổi bắt đầu ở thùy đỉnh, sau đó lan sang thùy tim và thùy hoành cách mô, với đặc điểm đặc trưng là có tính chất đối xứng.

Hình 4. Phổi nhục hóa bắt đầu thùy đỉnh

Hình 5. Phổi bị viêm, gan hóa

Các ổ viêm lan từ khí quản vào tận phế nang gây tắc nghẽn phổi, phổi xẹp dần, lâu ngày vùng phổi đó bị nhục hóa, gan hóa, không thực hiện được chức năng hô hấp.

Phòng và trị bệnh:

- Thức hiện chăm sóc quản lý tốt đàn heo, tránh stress cho heo

- Chuồng trại thông thoáng, không nuôi với mật độ quá cao

- Định kỳ phải tiêu độc, khử trừng chuồng trại

 - Đảm bảo vệ sinh thức ăn và nước uống. Không thay đổi khẩu phần ăn một cách đột ngột, đảm bảo đủ dinh dưỡng.

- Con giống phải được mua từ những vùng, trại an toàn dịch. Trước khi nhập đàn phải nhốt riêng, theo dõi từ ít nhất 30 ngày.

- Kiểm tra chặt chẽ nguồn gốc, lai lịch heo đực giống

- Tiêm phòng đầy đủ và đúng lịch vaccine cho heo nái và heo con

-  Khi heo bị bệnh: cách ly và điều trị riêng, sử dụng kháng sinh để điều trị như: Tylosin, Tiamulin, Florphenicol kết hợp với chăm sóc, tăng trợ sức, trợ lực, giảm ho long đờm cho heo.

 Phòng kỹ thuật - Marketing - Công ty TNHH Nhân Lộc